Crisis in top mensenrechtencollege, klokkenluiders moeten veld ruimen

Het College voor de Rechten van de Mens, het instituut dat oordeelt over discriminatieklachten, verkeert in een bestuurlijke crisis. Dat blijkt uit onderzoek van de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur. Vier van de acht collegeleden hebben bij het ministerie van Justitie melding gedaan van intimidatie, discriminatie en vriendjespolitiek door voorzitter Jacobine Geel. Hoewel het ministerie de klokkenluiders heeft beloofd hen te beschermen, moeten twee van hen gedwongen vertrekken.

Uit een brandbrief die het ondersteunend personeel twee maanden geleden stuurde, blijkt dat de bestuurscrisis al jaren speelt. Het college heeft niet langer "de slagkracht die het zou moeten hebben" en bevindt zich "in de gevarenzone". Door interne conflicten is het onduidelijk of er de komende maanden wel voldoende collegeleden zijn om te oordelen over discriminatieklachten van onder meer gedupeerden van de toeslagenaffaire.

De melders zijn ondervoorzitter Quirine Eijkman, voormalig advocate Britta Böhler en de juristen Mariam Chébti en Geneviève Lieuw. Minister Franc Weerwind voor Rechtsbescherming heeft een commissie ingesteld die, onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager, onderzoek doet naar de melding van de vier collegeleden. De Tweede Kamer is nog niet geïnformeerd over de meldingen, de bestuurscrisis en het onderzoek.

Voor voorzitter Jacobine Geel zelf heeft de crisis vooralsnog geen gevolgen. Voor twee van de vier klokkenluiders, Chébti en Lieuw (twee leden met een migratieachtergrond die melding deden van discriminatie), zijn die er wel: zij hebben van de Raad van Advies te horen gekregen dat hun aanstelling vanwege de bestuurlijke crisis deze zomer niet wordt verlengd. Ze waren door Geel al voorgedragen voor een herbenoeming, maar die procedure werd door de Raad van Advies stopgezet nadat bekend was geworden dat er door collegeleden een melding was gedaan

Volgens het ministerie genieten de melders bescherming op grond van de klokkenluiderswet, omdat het mogelijk gaat om een "maatschappelijke misstand". Chébti en Lieuw hebben minister Weerwind twee keer persoonlijk per brief gevraagd in te grijpen in de herbenoemingsprocedure. Maar de bewindsman wil dat niet, wat betekent dat Chébti en Lieuw hun baan kwijtraken.

Met deze handelwijze handelt de Raad van Advies in strijd met de wet, stelt VU-hoogleraar integriteit binnen organisaties Rob van Eijbergen. "Uiteindelijk gaat natuurlijk de rechter erover, maar dit is een benadeling van de mensen die de melding hebben gedaan." Volgens de wet mogen klokkenluiders geen nadeel ondervinden als gevolg van het feit dat ze hebben geklaagd

De Raad van Advies zegt in een reactie dat de raad niet weet wie de klokkenluiders zijn en dat er van benadeling dus geen sprake kan zij

Volgens de wet moet het college minimaal uit negen collegeleden bestaan. Doordat de twee klokkenluiders moeten vertrekken, een derde klokkenluider zelf heeft besloten op te stappen, en er nog een lid is dat aan het einde van zijn tweede termijn is, zijn er nog maar vier leden over om zittingen te leiden en adviezen te schrijven

Reactie ministerie van Justitie:

Daar het CRM een onafhankelijke organisatie is en ook als zodanig opereert, zijn bevoegdheden om te handelen zeer beperkt. Vanuit het ministerie is een breed samengestelde commissie onder voorzitterschap van mevrouw Sorgdrager gevraagd onderzoek te doen naar de kwestie. De commissie doet dat volledig onafhankelijk en heeft daarvoor eigen middelen en ondersteuning ter beschikking gesteld gekregen. Het ministerie wacht het verloop van het onderzoek af en zal niet vooruitlopen op de uitkomsten."

Reactie college voor de Rechten van de Mens
Binnen het bestuur van het College voor de Rechten van de Mens is al geruime tijd sprake is van samenwerkingsproblemen. Er is in de loop der jaren veel geprobeerd om de samenwerking te verbeteren en bestuurlijke vernieuwing door te voeren,
Het is in het belang van de organisatie dat er bestuurlijk een nieuwe start kan worden gemaakt. De Raad van Advies acht daarom een bestuurswissel noodzakelijk voor de doorontwikkeling van de organisatie en heeft besloten dat zij de weg vrij gaat maken voor een nieuwe lichting Collegeleden. De benoemingstermijn van enkele Collegeleden loopt dit jaar af en zij zullen niet worden voorgedragen voor herbenoeming. 
Een wervingsprocedure voor nieuwe Collegeleden zal worden gestart. Een lopende wervingsprocedure voor plaatsvervangende Collegeleden is onlangs afgerond.  
Intussen is bij de Centrale Coördinator Integriteit van het Ministerie van Justitie en Veiligheid door enkele Collegeleden een melding gedaan over de voorzitter van het College. Het ministerie heeft een onafhankelijke commissie ingesteld die de melding gaat onderzoeken. Over de inhoud van de melding worden geen nadere mededelingen gedaan. 
Het primaire belang van het College voor de Rechten van de Mens is de bescherming en bevordering van mensenrechten in Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk. Het College, ondersteund door een bureau met ruim 80 zeer betrokken medewerkers, zet zich daar elke dag voor in.

Update 13-05-2023

Inmiddels heeft de minister de Tweede Kamer geïnformeerd

De melding bij het CRM wordt onderzocht door een onafhankelijke commissie onder leiding van mevrouw mr. Sorgdrager. De commissie heeft als opdracht zich in eerste instantie een feitelijk beeld te vormen van de melding en na te gaan of naar het oordeel van de commissie specifieke interventies en randvoorwaarden mogelijk zijn om tot herstel van verhoudingen en een goed functioneren van het

College te komen.

Het onderzoek zal de nodige tijd vragen. De minister wacht de resultaten van het onderzoek af. Hij zegt om de  Kamer te informeren over de uitkomsten. van het onderzoek van de onderzoekscommissie en mijn reactie daarop

Lees meer in onderstaand links

Bronnen

 NOS 11-05-2023 Crisis in top mensenrechtencollege, klokkenluiders moeten veld ruimen

Wbsite College voor de Rechten van de Mens

Nieuwsuur 11-05-2023 video uitzending

Kamerbrief over melding van een vermoeden van een misstand bij het College voor de Rechten van de Mens 12-05-2023