Stel rapportage naar sociaal effect van arbeidsmigratie verplicht

Een sociaaleffectrapportage garandeert niet dat er voortaan geen ‘schade’ meer wordt aangericht maar brengt wel de te verwachten sociale effecten van nieuwe of grotere bedrijvigheid en de daaraan mogelijk gepaarde toename van arbeidsmigratie in beeld. Daarbij moet je met name denken aan de gevolgen voor arbeidsmigranten in de zin van ondermaatse huisvesting, gebrekkige sociale voorzieningen, maar ook de sociale cohesie van de directe woonomgeving.

Het Aanjaagteam Arbeidsmigranten onder leiding van de huidige commissaris van de koning in Limburg, Emile Roemer, beval de verantwoordelijke minister voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip aan om een sociaaleffectrapportage voor arbeidsmigratie zo snel mogelijk in te voeren. De minister zegde toe om erover na te denken.

De schrijvers bepleiten gestandaardiseerd onderzoek naar de effecten van arbeidsmigratie, te verrichten voordat een vergunning voor nieuw te ontwikkelen bedrijvigheid wordt afgegeven. Bij een bedrijfseffectrapportage gaat de aandacht vooral uit naar de extra huisvestingsbehoefte als gevolg van nieuwe bedrijvigheid. De rapportage moet aangeven hoe werkgevers en overheden in die verwachte behoefte willen gaan voorzien

Zij stellen een jaarlijkse rapportageplicht voor. de sociaaleffectrapportage niet beperkt worden tot huisvesting alleen, maar ook gaan over de integratie van en zorg voor arbeidsmigranten. Is er taalonderwijs op het werk, en tijdens werktijd, is er een buddysysteem met buurtgenoten of een andere sociale constructie om de ontmoeting met buurtgenoten mogelijk te maken? En kunnen de huisartsenpraktijken in de omgeving de te verwachten zorgvraag van de arbeidsmigranten wel aan?

Bedrijven moeten de gemeente regelmatig informeren of ze de gestelde huisvestingsdoelen halen, en of ze daadwerkelijk taalonderwijs en andere voorzieningen aanbieden. De gemeente op haar beurt moet werkgevers en huisvesters in staat stellen de vereiste doelen te behalen. Ook moet ze het voor arbeidsmigranten zo gemakkelijk mogelijk maken om zich als inwoner van de gemeente te laten inschrijven.

Als de gemeente niet van plan is de bouw van de benodigde huisvesting te faciliteren, mag ze een bedrijf ook geen vestigings- of uitbreidingsvergunning verlenen.  Doet een gemeente dat wel, dan moet de provincie ingrijpen. In het uiterste geval moet een al verleende vergunning voor het bedrijf worden ingetrokken.

Dat een uitgebreide en herhaalde sociaaleffectrapportage administratieve lasten en kosten met zich meebrengt voor overheden en bedrijven, lijkt ons, gelet op het belang voor de samenleving, niet onredelijk.

Tesseltje de Lange is hoogleraar Europees Migratierecht. Anita Böcker is senior onderzoeker Rechtssociologie. Pascal Beckers is universitair hoofddocent Migranteninclusie, Werk en Huisvesting.  Zij zijn alle drie verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Spciale Vraagstukken 23-04-2023 Stel rapportage naar sociaal effect van arbeidsmigratie verplicht

Tweede advies Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten van 30-10-2020

VNG 18-01-2023 Jaarrapportage arbeidsmigranten 2022 naar Tweede Kamer

ABU kennisbank arbeidsmigratie

Commentaar

Het is goed om te beseffen dat de arbeidsmigrant niet bestaat. Het gaat om mensen afkomstig uit een ander land die tijdelijk in Nederland verblijven om hier te werken. Het kan gaan om hoog-gekwalificeerde ict'ers, artsen of onderzoekers maar ook productiemedewerkers, magazijnmedewerkers, verplegers , tomatenplukkers, zonnepaneel plaatsers. Er is bijna geen sector waar geen arbeidstekort is en een wens tot in dienst nemen arbeidsmigratie bestaat. Soms wordt de arbeidsmigrant geworven in het buitenland, soms vindt hij/zij zelf een werkplek vanuit het buitenland of zelfs in Nederland. De werkgever was soms niet van plan om in het buitenland te werven maar werd gedwongen omdat anders de vacature niet vervuld kan worden. Het gaat het om seizoenarbeid binnen bestaande bedrijven tot vaste banen, die tijdelijk voor enige jaren meteen door arbeidsmigranten worden vervuld. Kennis van Nederlandse taal is of niet nodig of arbeidsmigrant heeft geen behoeft  om zich te gaan mengen in de Nederlandse samenleving. 

Tenslotte het is niet een nieuw fenomeen Er zijn  al meer dan 800.000 in Nederland. Wie is dan verantwoordelijk ? Of gaat het alleen om de uitbreiding van arbeidsplaatsen te bezetten door arbeidsmigranten.

De verantwoordelijkheden zijn ook niet eenduidig. Wat is de verantwoordelijkheid van de werkgever , de arbeidsmigrant, de verschillende overheden en de samenleving. Een verantwoording kan alleen plaatsvinden als er duidelijkheid is over de verantwoordelijkheidsverdeling. 

A one size fits all benadering doet geen recht aan de gesignaleerde knelpunten. Het leidt tot een bureaucratie waardoor het vervullen van de arbeidstekorten nog langer op zich laat wachten.

Dit neemt niet weg dat er strakker gerichter en sneller mag worden opgetreden bij misstanden als over bewoning, onveilig wonen, onderbetaling, niet houden aan arbeidstijden, niet naleven veiligheidsvoorschriften op het werk en gedwongen koppeling huisvesting en werk Kortom uitbuiting door malafide werkers ten  koste van arbeidsmigrant en samenleving.