parool Conservator Imara Limon: ‘We zijn allemaal nakomelingen van de slavernijgeschiedenis’
Het Parool
 |
| 📷 ERNST COPPEJANS |
Eerst waren er excuses, straks is het feest. Op 1 juli, Keti Koti, wordt herdacht en gevierd dat 150 jaar geleden de slavernij in praktijk werd afgeschaft. In een korte interviewserie laat Het Parool betrokken Amsterdammers aan het woord. Vandaag aflevering 1: Imara Limon, conservator bij het Amsterdam Museum.
Op de zolder van Huis Willet-Holthuysen, een parel van de Amsterdamse grachtengordel met volledig ingerichte stijlkamers, heeft Imara Limon (34) een plekje gevonden om te praten. Ze heeft cakejes meegenomen en vertelt over haar aanstaande reis naar Suriname, het land van haar onlangs overleden vader en haar moeder. Een beladen, maar ook bijzondere reis belooft het te worden. Voor haar 4-jarige zoon en haar partner, kunstenaar Pieter Paul Pothoven, is het de eerste keer dat ze het land zien.
“Ik ben er zelf vaak geweest,” zegt ze. “Voor het eten, voor familie, alsof ik naar mijn tweede huis ging. Ik vond de historische plekken altijd interessant, maar niet voor mij persoonlijk. Daar sta ik tegenwoordig anders in. Ik ben me bewuster geworden van mijn eigen verleden, ik wil mijn zoon ook laten zien waar hij vandaan komt. Ik heb de stamboom erbij gepakt en ben zeven generaties teruggegaan. Ik heb gekeken op welke plantages de namen van mijn vader en moeder voorkwamen. Die plekken ga ik nu bezoeken.”
Wat denkt u tegen te komen?
“Heel veel gras, haha.”
Wat bent u te weten gekomen over uw voorouders?
“Dat hun geschiedenis veel ingewikkelder is dan ik dacht. Die gaat terug naar Afrika, maar net zo goed naar Zuidoost-Azië. Er zit ook een witte geschiedenis in.”
Dat zullen ongetwijfeld slavenhouders zijn geweest.
“Mogelijk, zo ver ben ik nog niet in mijn onderzoek.”
Dat lijkt me ingewikkeld.
“Voor mij voelt het als een opluchting. De slavernijgeschiedenis gaat niet alleen over daders en slachtoffers, het gaat over de vraag hoe we hier als maatschappij bij betrokken zijn. Voor mij hangen veel kwesties samen: het koloniale verleden van Nederland, het klimaat, onze omgang met dieren en elkaar. Daarin hebben we allemaal een verantwoordelijkheid. Als je één groep voor eeuwig benoemt als slachtoffer en een andere als dader, kom je nergens. Ik zie het allemaal graag in een breder plaatje.”
Limon is conservator van het Amsterdam Museum, waar ze in 2016 binnenkwam met de tentoonstelling Zwart Amsterdam, over zwarte rolmodellen, en later furore maakte met het onderzoeksprogramma New Narratives, een zoektocht naar nieuwe, diverse verhalen om de geschiedenis van Amsterdam en de Amsterdammers te begrijpen.
Er was ophef: over de goedkeurende woorden die zij sprak over de verwijdering van het borstbeeld van slavenhandelaar Johan Maurits van Nassau uit de hal van het Mauritshuis in Den Haag, en over het debat dat zij in 2019 begon over het gebruik van de term Gouden Eeuw in het Amsterdam Museum.
Er is sindsdien wel iets gebeurd, zegt ze. “Het is niet meer zo dat de zwarte geschiedenis het moet doen met pop-up: een klein beetje aandacht in een tijdelijke tentoonstelling, of een lezinkje hier en daar en klaar is het weer. Er wordt niet meer de hele tijd gevraagd: moet dat nou? In onze vaste opstelling Panorama Amsterdam, loopt alles door elkaar heen: van de koloniale geschiedenis tot klimaat en queerness.”
“Ik was net ook nog bij Museum van Loon. Daar hebben ze de hele historische collectie, hun familiegeschiedenis, bedekt met transparante doeken waarop videobeelden te zien zijn van nazaten, die zeggen wat die collectie met hen doet. Dat ze dat durfden, vind ik enorm krachtig.”
 |
| Herengracht 502, Slavenhandel, geweld en hebzucht'. Zo heet het boek dat burgemeester Halsema vanmiddag in de ambtswoning ontving uit handen van Aimée, de kleindochter van schrijver Leo Balai. |
Kunt u nog door Amsterdam lopen zonder iets te zien van het slavernijverleden?
“Dat werd vaak gezegd: er is niet zoveel van over. Dat is totale waanzin. Je kan meedoen aan de Black heritage tours. Daar wordt het gewoon aangewezen: daar, daar en daar. De ambtswoning van de burgemeester is in de 17de eeuw gebouwd door Paulus Godin, die rijk was geworden met slavenhandel. In onze archieven zijn allerlei prenten, schilderijen, plattegronden en objecten te vinden die iets te maken hebben met de slavernij en onze koloniale geschiedenis.”
U bent opgegroeid in het dorpje Kortenhoef.
“Daar werd geen Keti Koti gevierd, nee.”
Werd er bij u thuis wel over het slavernijverleden gesproken?
“Met mijn ouders had ik het vooral over emancipatie, over trots, over hoe je je weg vindt in de Nederlandse maatschappij. Daar maakten ze zich zorgen over. Met de emotionele kant van rouwen en terugkijken ben ik niet opgegroeid. Ze vertelden over de strijd: hoe hou je culturen in stand? Dat past ook goed bij mijn persoonlijkheid: sterk zijn, doorgaan en laten zien dat je er nog bent.”
Beschouwt u zichzelf als nazaat?
Na een lange stilte: “Ik kan niemand in mijn familie aanwijzen die in slavernij leefde. Ik heb er geen gezicht bij of zelfs maar een naam. Ze zijn er vast geweest, maar ik weet gewoon niet wie. Ik heb het nooit hardop uitgesproken, maar goed: ik ben een nazaat. Alleen wil ik me niet op die manier profileren, omdat ik me daarmee distantieer van de andere kant, van de mensen die geen nazaat zouden zijn. Terwijl ik vind dat we in feite allemaal nakomelingen zijn van de slavernijgeschiedenis.”
“Die waren ontzettend belangrijk. Emotioneel deden de excuses van Amsterdam mij meer, ook omdat ik de spanningen in de stad goed ken. Maar op nationaal niveau zijn ze enorm betekenisvol. Excuses dragen bij aan het helen van het collectief, maar ik denk wel: hoe nu verder?”
“Ze zijn aangeboden voor Suriname, de Antillen en Indonesië, maar de Nederlandse koloniale geschiedenis is wereldwijd, van Zuid-Afrika tot Brazilië. Ik was pas geleden in de Verenigde Staten. Als je kijkt wat daar voor genocides zijn geweest waar Nederlanders bij betrokken zijn, dat is schandalig. Dan denk ik…”
Er kunnen nog wel wat excuses bij.
“Ik zie wel een vervolg. Als Amsterdam Museum werken we nu samen met het Museum of the City of New York en via hen ook met de inheemse gemeenschappen van Manhattan, de Lenape. Ik heb de verhalen gehoord van oude chiefs, die zijn verdreven van hun land. We maken volgend jaar een dubbeltentoonstelling. Het is een heftig proces om te horen wat de Nederlandse geschiedenis daar is. Ik kende die ook maar oppervlakkig.”
Sommigen vinden dat er miljarden euro’s schadevergoeding betaald moet worden aan de nazaten.
“Ik snap dat mensen daarvan schrikken. Het lijkt alsof er nu plotseling iemand om geld komt vragen, maar laten we eens echt kijken waar dat vandaan komt. Wat is de claim? Wat is de mensen ontnomen? De achterstelling en materiële ongelijkheid is niet opeens opgehouden toen de slavernij werd afgeschaft. Die werkt door.”
“Als je het allemaal uitrekent, kom je op een onbevattelijk bedrag. Schrik er maar even van, dat lijkt me heel goed. Misschien zijn we niet helemaal het goede en gezonde land dat we ons bij Nederland voorstellen. Langzaam zijn we er de laagjes vanaf aan het trekken. Dat doet soms pijn.”
Gaat het Amsterdam Museum dit jubileumjaar iets speciaals doen?
“In het weekend van 1 en 2 juli mag iedereen gratis naar het museum. Er zijn rondleidingen, we doen mee aan Free Heri Heri for All, de traditionele maaltijd voor Keti Koti. Op zondag komt Izaline Calister optreden in de binnentuin. We hebben er echt een programma om gebouwd.”
“Wat ik dan weer wel mooi vind: een jongere collega zei tegen me: ik kom niet, want ik vier Keti Koti altijd in familiekring. De herdenking leeft, ook bij de jongere generatie, al is dat vaak op een meer persoonlijk niveau. We hoeven niet alles te doen zoals onze ouders het deden.”
Imara Limon werd geboren op 20 oktober 1988 in Leiden. Ze groeide op op Aruba en in Kortenhoef. Na een studie kunstgeschiedenis en museumstudies aan de UvA en een onderzoeksmaster cultural analysis, ging ze in 2016 aan de slag bij het Amsterdam Museum, waar ze nu curator is. In 2017 werd ze uitgeroepen tot museumtalent van het jaar. Limon woont in Amsterdam met haar partner en zoon (4).
Reacties
Een reactie posten