‘Welkom, wanneer vertrek je weer?’: hoe Denemarken asielzoekers afschrikt

Hawar Azizi verblijft met zijn ouders al drie jaar in een Deens vertrekcentrum. ‘We hadden achteraf natuurlijk naar Zweden, Nederland of Duitsland moeten gaan.’Beeld Julius Schrank voor de Volkskran

Geconfronteerd met een stijging van de asielaanvragen kijken Europese landen naar Denemarken. Daar zijn de aantallen juist gedaald, door een beleid van afschrikking en negatieve pr. ‘Als je ons model wil kopiëren, moet je je afvragen: ben je bereid om met dit imago te leven?’

De 27-jarige Hawar Azizi loopt met een blad thee en nootjes de kamer in. Op de wanden heeft hij met zwarte stift gedichten geschreven. Ertussen hangen posters van beroemde vrouwen tegen wie hij opkijkt, zoals Angelina Jolie, Lady Di en Kate Winslet. ‘Angelina kwam een keer naar ons kamp in Irak, maar helaas heb ik haar toen niet gezien’, zegt Azizi, terwijl hij een kopje inschenkt.

De kamer is de eerste die hij voor zichzelf alleen heeft. Azizi groeide net als zijn ouders op in vluchtelingenkampen in Irak. Zijn grootouders, Iraanse Koerden, vluchtten begin jaren tachtig voor het repressieve regime in Iran. In 2015, te midden van de vluchtelingenstroom naar Europa, zag het gezin kans naar Europa te gaan. De Azizi’s kozen voor Denemarken, daar woonde al familie.

Denemarken, waar de regering in 2015 het beleid rigoureus aanscherpte. Zo versoepelde het land de criteria voor wanneer een land veilig is voor terugkeer. Ook introduceerden de Denen vertrekcentra waar de omstandigheden zodanig zijn dat vluchtelingen vanzelf meewerken aan hun vertrek.

Zeker is dat de strategie heeft geleid tot minder asielaanvragen. Het aantal eerste verzoeken daalde van ruim 20 duizend in 2015 naar minder dan 2000 in 2021.

Het uitreiscentrum is geen gevangenis: er staan geen hekken omheen en bewoners kunnen in en uit. Maar toch ook een beetje wel. Het terrein ligt tussen de bossen, een uur met de bus van Kopenhagen. Bewoners mogen niet studeren of betaald werk doen en moeten zich twee keer per dag melden. Doen ze dat niet, dan riskeren ze een gevangenisstraf. Voor wie meewerkt aan zijn vertrek, vervalt de meldplicht en is er zakgeld.

De krant Jyllands Posten ontdekte onlangs dat bijna driehonderd vluchtelingen langer dan drie jaar in een terugreiscentrum zitten, de meeste van hen Iraanse Koerden. Twaalf vluchtelingen zijn al vijftien jaar uitgeprocedeerd.

De crux van de Deense asielstrategie is de combinatie van negatieve pr en maatregelen die verder gaan dan de buurlanden.

In 2015 stemde het Deense parlement voor een nieuwe, uitgeklede beschermingsvorm voor vluchtelingen die op de vlucht zijn voor ‘algemeen geweld’. Vluchtelingen in deze categorie krijgen een verblijfsvergunning voor slechts een jaar (in Nederland is het standaard vijf). Als de omstandigheden in het thuisland ook maar een beetje verbeteren en ‘niet geheel als tijdelijk moeten worden beschouwd’, is het einde vergunning. Daarmee wijkt Denemarken af van het Vluchtelingenverdrag, dat het ooit als eerste ter wereld ondertekende. Het verdrag spreekt van ‘duurzame verbeteringen’.

In lijn met de wet trok Denemarken van ruim honderd Syrische vluchtelingen de verblijfsvergunning in, omdat het delen van Syrië, met name de regio rond de Syrische hoofdstad Damascus, weer veilig genoeg acht. De vluchtelingen verloren daarmee direct het recht op werk en onderwijs. Ook moesten ze verhuizen naar de sobere uitreiscentra.

Denemarken kan een strenger beleid voeren omdat het ooit een uitzonderingspositie heeft bedongen. Nadat de Denen in 1992 in een referendum tegen het Verdrag van Maastricht hadden gestemd, kregen ze vier opt-outs, EU-dossiers waaraan ze niet mee hoefden te doen. Asielbeleid was er een van. Zo kunnen de meeste vluchtelingen in Denemarken pas na twee jaar een aanvraag indienen voor gezinshereniging. In Nederland kan dat meteen.

Het beleid wordt door alle grote politieke partijen gesteund. Dat gold zelfs voor de centrum-linkse sociaal-democraten (SDP). In 2018 dicteerde partijleider Mette Frederiksen dat de partij met alle omstreden integratievoorstellen zou meestemmen. Eenmaal aan de macht deed de partij er nog een schepje bovenop. Zo kwam het Rwanda-plan uit de koker van de SDP.

We willen best immigranten opnemen, maar dan vooral vluchtelingen die het het meest nodig hebben in plaats van diegenen die de smokkelaars kunnen betalen. Laten we ze als Europa direct uit de vluchtelingenkampen halen, via de VN.’

Een dergelijk VN-systeem met quota-vluchtelingen bestaat al. Tot 2015 nam Denemarken jaarlijks vijfhonderd van deze VN-vluchtelingen op. Daarna gebeurde dat niet meer of een stuk minder. 

Bron

VK 03-05-2023 ‘Welkom, wanneer vertrek je weer?’: hoe Denemarken asielzoekers afschrikt 

Commentaar

Wel de lusten en niet lasten maakt model onhoudbaar. Niet alleen de "vrije"instroom asielzoekers beperken maar ook niet meewerken aan uitnodigen VN vluchtelingen en andere  EU landen zoals Italië niet helpen. Is een ikke ikke en de rest kan stikken aanpak.

Is er geen vergrijzing en arbeidstekort in Denemarken ? Europa kies voor een restrictiever opvang van asielzoekers met verruiming van de arbeidsmigratie. Ook deze stap heeft Denemarken nog niet gemaakt en dat zal de Deense samenleving merken