AD Zuid-Holland biedt excuses aan voor slavernijverleden: ‘Wij voelen plaatsvervangende schaamte’
 |
| De slavendrijver en twee tot slaafgemaakten op weg naar een plantage in Suriname 1840. © ANP / Spaarnestad Photo |
Zuid-Holland biedt excuses aan voor slavernijverleden: ‘Wij voelen plaatsvervangende schaamte’
Commissaris van de Koning Jaap Smit heeft donderdagavond namens het provinciebestuur excuses aangeboden voor het slavernijverleden. Zuid-Holland deinsde niet terug om slavenopstanden op plantages met grote militaire inzet neer te slaan. Alles om de overzeese plantages te behouden.
Hoe zijn museumcollecties in de provincie tot stand gekomen? Met welk geld zijn de peperdure buitenhuizen in de omgeving gebouwd? En wat voerden Zuid-Hollandse bestuurders uit tijdens de koloniale periode? Verschillende stadsbesturen lieten al eerder onderzoek uitvoeren naar hun betrokkenheid bij de slavernij. Maar hoe zit het met het koloniale en slavernijverleden van de provincie?
Om de koloniale hoofdstukken van de geschiedenis van Zuid-Holland in de toekomst beter te belichten, liet het provinciebestuur uitzoeken wat haar rol was in de koloniale geschiedenis. Karwan Fatah-Black is één van de drie historici die op zoek ging naar het antwoord, dat hij deze donderdagavond presenteerde aan zo'n tweehonderd inwoners van de provincie.
Plaatsvervangende schaamte
Na Noord-Holland heeft ook de provincie Zuid-Holland excuses gemaakt voor haar rol in het slavernijverleden. De Commissaris van de Koning bood tijdens zijn toespraak onverwachts excuses aan namens de provincie, 150 jaar na de afschaffing van de slavernij. ,,Het is heel makkelijk om te zeggen: sorry, dit had niet mogen gebeuren. Maar wat ik veel belangrijker vind om uit te spreken, is de pijn die tot op de dag van vandaag wordt gevoeld en schaamte voor wat er is gebeurd”, sprak Smit zich uit.
,,We moeten hier met elkaar van leren. Wat er uit naam van Zuid-Holland is gebeurd, daarvoor voelen wij plaatsvervangende schaamte. Wij nemen er de grootst mogelijke afstand van. Daar horen woorden bij waar veel mensen op wachten. Namelijk excuses. Wij bieden als provinciebestuur excuus aan”, sprak hij, gevolgd door zijn excuses. Er volgen nog twee onderzoeken naar de de gevolgen van het slavernijverleden.
De Staten van Holland, waar Zuid-Holland onder viel, stond vooraan tijdens de slavernijperiode. Holland was de machtigste en rijkste van alle gewesten. In de 18de eeuw kwam zeker vier jaar lang 14 procent van alle Nederlandse inkomsten voort uit slavernij.
,,De Staten van Holland namen het voortouw bij het opstellen van het octrooi van de West-Indische Compagnie (WIC). Zuid-Hollanders kregen plantagebezit, daarmee bouwde de elite prestige op. De rest van Europa klopte bij hen aan voor expertise over de koloniale wereld. Als zij daar bijvoorbeeld ook iets wilden oprichten”, vertelt Fatah-Black, historicus aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in het Atlantische slavernijverleden.
 |
| Karan Fattah Black, historicus aan de Universiteit Leiden 📸 Josh Walet |
Geldschieter voor militair optreden
Die rijkdom en macht hadden de Zuid-Hollandse bestuurders niet alleen in Europa. Bij overzeese slavenopstanden deinsden ze niet terug voor militair geweld. De Staten van Holland waren experts op het gebied van militaire verdediging van de koloniën. ,,De koloniale eeuw was belangrijk voor de economie. Dat zagen de bestuurders en daarop gingen ze sturen. Bij een opstand stond Holland (de scheiding tussen Noord- en Zuid-Holland bestond destijds nog niet, red.) klaar om te lobbyen bij de Staten-Generaal”, legt de historicus uit.
Wilden de andere gewesten niet meewerken? Dan sloeg Holland een slavenopstand op eigen houtje neer. ,,Ze waren groot voorstander van de financiële ondersteuning van koloniale oorlogsvoering tegen slavenopstanden. Holland stond daarin vooraan.”
Zoals tijdens de slavenopstand in Berbice in 1763, destijds onderdeel van Nederlands-Guiana. Toen pleitten de Staten van Holland voor extra troepen om de plantages te behouden. Ze zorgden ook voor ondersteuning in de strijd tegen de marrons, afstammelingen van tot slaaf gemaakten die vluchtten en in het binnenland van Suriname leefden.
Het belang van slavernij voor de economie van de provincie werd in de loop van de 18de eeuw steeds groter. Het grote aandeel in de slavernij heeft er mede voor gezorgd dat Holland investeerde in bijzondere kunstobjecten. ,,Die collecties zijn in musea beland”, vertelt Fatah-Black. En inkomsten uit plantages werden veelal geïnvesteerd in de bouw van buitenplaatsen en kastelen, inclusief bombastische siertuinen.
Met geld dat Frederik Hendrik van de WIC had gekregen na de verovering van de zilvervloot, betaalde hij bijvoorbeeld werk aan Huis Honselaarsdijk, Huis ter Nieuburch en Huis Ten Bosch.
Afschaffing
Zuid-Hollandse bestuurders hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming en uitvoering van de afschaffing van de slavernij: wetgeving die volledig in het voordeel van de slaveneigenaren was. Zo licht Fatah-Black toe. Door hun raciale denken werd de koloniale hiërarchie en de uitbuiting van koloniale onderdanen in stand gehouden
Provincie
Het historische bronnenonderzoek is de eerste in een reeks van 3 onderzoeken die de provincie Zuid-Holland laat uitvoeren. In het tweede onderzoek wordt de doorwerking van het koloniaal en slavernijverleden onderzocht en in het derde onderzoek wordt verkend welke maatregelen kunnen worden ingezet om racisme en discriminatie terug te dringen.
Publiekssamenvatting Geketend voor Hollands Glorie: Slavernij in de geschiedenis van de Provincie Zuid-Holland
Presentatie 08 juni 2023
Ook de komma voor de provincie wordt aangestipt nos radio 09-06-2023 fragmenten presentatie
Overige bronnen:
PZH 08-06-2023 Provincie Zuid-Holland biedt excuses aan voor periode van slavernijverleden
Laatste info
als ik meer informatie over de presentatie vindt/krijg zal ik deze blogpost aanpassen of er een andere post aan wijden met een link op deze blogpost
Reacties
Een reactie posten