Mogelijke bezuinigen nieuw migratiestelsel regering na verkiezingen 2023 o.a. Fusie IND en COA

 

Beleidsopties voor een doeltreffender en doelmatiger migratiestelsel

24. Verkorten van beroepstermijn in de verlengde asielprocedure: sneller duidelijkheid over afwikkeling van asielprocedure 

Afgewezen asielzoekers kunnen tegen het besluit van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in beroep gaan. De termijn om een beroepschrift in te dienen in de verlengde asielprocedure (VA) is vastgesteld op vier weken. Om de doorlooptijden en de verblijfsduur in het COA te verkorten is het mogelijk om de beroepstermijn voorasielzaken in de VA te verkorten naar één week. Deze termijn is ook in lijn met de beroepstermijn in de algemene asielprocedure. Hiermee wordt in potentie drie weken tijd gewonnen in de procedure en daarmee ook drie weken minder recht op opvang. De opbrengst wordt geraamd op ongeveer 4 miljoen euro structureel, maar is afhankelijk van de daadwerkelijke «productie» bij de IND op het moment van invoering.

25. Optimaliseren verdeling en plaatsing huisvesting statushouders over gemeenten: gemeenten de
mogelijkheid bieden taakstellingen uit te ruilen en «malus» voor gemeenten bij niet halen gemeentelijke taakstelling optimaliseren. 

In de praktijk lopen sommige gemeenten voor en sommige gemeenten achter bij de wettelijke taakstelling voor de huisvesting van statushouders. Hierbij spelen meerdere factoren een rol, waaronder krapte op de woningmarkt en fluctuaties in de asielinstroom. Door gemeenten toe te staan voor- en achterstanden in de taakstelling onderling uit te ruilen, wordt de uitstroom naar gemeenten gestimuleerd en wordt een besparing gerealiseerd in de opvangkosten van het COA (de gemiddelde kostprijs voor een jaar opvang is een kleine 30.000 euro per asielzoeker). Gemeenten die niet voldoen aan de halfjaarlijkse wettelijke huisvestingstaakstelling moeten zelf de kosten van de opvang betalen. Concreet is het voorstel als uitgangspunt te nemen dat de meerkosten die bij het COA neerslaan omdat een gemeente niet tijdig in huisvesting van de statushouder voorziet, door die gemeente gecompenseerd wordt. Dit biedt een financiële prikkel om sneller huisvesting te realiseren. De

opbrengst wordt geraamd op ongeveer 25 miljoen euro structureel. Er is een wetswijziging nodig om deze maatregel door te voeren.

26. Afschaffen handhaving- en toezichtlocatie: voorkomen van ondoelmatige status aparte van
overlastgevende asielzoekers

Overlastgevende asielzoekers komen terecht in de handhaving- en toezichtlocatie (HTL). Het afschaffen van deze aparte locatie levert structureel ongeveer 4 miljoen euro op. Dit betekent dat overlastgevende asielzoekers in reguliere asielopvanglocaties worden opgevangen. Eventuele uitgaven die nodig zijn om overlast op reguliere asielopvanglocaties te beperken gaan ten koste van deze besparing. Het afschaffen van HTL heeft mogelijk negatieve effecten op de draagkracht voor asielopvanglocaties in gemeenten.

27. Optimaliseren planning personeel en opvangcapaciteit binnen de keten: doelmatigheid binnen de asielketenversterken door rationalisering van processen

Door de planning van personeel en opvangcapaciteit binnen de asielketen te verbeteren (via het Gemeenschappelijke Planningsomgeving Asielketen) kan de doelmatigheid worden verhoogd. Het doel is systemen en instrumenten te realiseren die ketenpartners in staat stellen om effectiever en meer vooruitkijkend capaciteit te plannen.Hierdoor wordt de doorlooptijd van de asielprocedure verkort en kan er bespaard worden op o.a. de opvang.

De verwachting is dat een productiviteitswinst van 4 procent (oplopend met 1 procentpunt per jaar) kan worden gerealiseerd bij het COA en de IND. De opbrengst wordt geraamd op ongeveer 40 miljoen euro structureel. Een deel van deze besparing zal neerslaan bij het ODA-budget van BHOS. De ontwikkel-kosten bedragen ongeveer 5 miljoeneuro in 2024

28. Verhogen productiviteit Dienst Terugkeer en Vertrek

De Dienst Terugkeer en Vertrek (DTenV) ziet toe op het vertrek uit Nederland van uitgeprocedeerde asielzoekers die het land moeten verlaten. De DTenV kost jaarlijks circa 109 miljoen euro. Van alle asielzoekers die moeten vertrekken, vertrekt maar ongeveer eenderde daadwerkelijk. Het grootste deel (circa 50 procent) van de vertrekkende asielzoekers vertrekt bovendien veelal zelfstandig, dus zonder ondersteuning van DTenV. De productiviteit van de DTenV kan worden verhoogd door het casemanagement doelmatiger in te richten. Door minder intensief casemanagement te voeren richting vreemdelingen en kritischer te kijken op welke zaken welke inzet wordt geleverd, zijn minder regievoerders en administratief medewerkers nodig en direct daaraan gekoppeld ook minder

overheadkosten. Met 65 regievoerders minder en het doelmatiger inrichten van casemanagement is een besparing van ongeveer 35 miljoen euro structureel mogelijk. De maatregel heeft mogelijk een negatief effect op het realiserenvan terugkeer, met het risico op extra procedures bij de IND en meer benodigde opvangcapaciteit bij het COA.

29. Verlenen van werkvergunning tijdens gehele asielprocedure van asielzoekers: versterken van zelfredzaamheid, welzijn, draagvlak en integratie

Arbeidsmarktparticipatie tijdens de asielprocedure draagt bij aan de zelfredzaamheid en het persoonlijk welzijn van asielzoekers. Het kan ook bijdragen aan het maatschappelijk draagvlak voor asielopvang in de samenleving en aan het integratieproces van statushouders. Door asielzoekers toe te staan tijdens de gehele asielprocedure te werken,kunnen zij een bijdrage leveren aan het opheffen van het tekort op de arbeidsmarkt en kan er een besparing op de opvangkosten worden gerealiseerd. Asielzoekers die inkomsten en/of eigen vermogen hebben, betalen namelijkeen eigen bijdrage. De besparing is geraamd op ongeveer 11 miljoen euro in 2025 en 2026 en 4 miljoen euro in

de daaropvolgende jaren22. Naast de baten als gevolg van de eigen bijdragen zal de Belastingdienst ook betaalde loonbelastingen ontvangen. Deze inverdieneffecten en eventuele uitvoeringsgevolgen zijn niet meegenomen in de berekening. Daarnaast is er ook geen rekening gehouden met het recht op ziektewet, arbeidsongeschiktheid,werkeloosheidswet en bijstand. Asielzoekers zonder verblijfsvergunning kunnen een tewerkstellingsvergunning bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen aanvragen als de asielaanvraag minstens zes maanden in behandeling is. Om het mogelijk te maken tijdens de gehele asielprocedure te werken, zijn wijzigingen van de Wet arbeid vreemdelingen en de Regeling eigen bijdrage asielzoekers met inkomen en vermogen noodzakelijk. Hoewel onderzoek suggereert dat de mogelijkheid tot werken tijdens de asielprocedure geen doorslaggevende factor is voor asielzoekers bij het bepalen van hun bestemming, kan Nederland hierdoor mogelijk wel gepercipieerd worden als een aantrekkelijkere bestemming.

30. Vormgeven spreidingswet zonder bonus: doelmatiger spreiding asielopvangvoorzieningen realiseren

Het wetsvoorstel Gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen (‘spreidingswet’) wordt aangepast. Doel van deze aanpassing is om met de wet nog steeds voldoende asielopvang te realiseren, vrijwillig en indien nodig met dwang, maar de financiële bonus die hiervoor voorzien is uit het wetsvoorstel te halen. De overweging hierbij is onder andere de constatering van de Raad van State dat deze financiële prikkel een competitief element in zich heeft, die niet bijdraagt aan de solidariteit tussen gemeenten die met de wet wordt beoogd. Op de Aanvullende Post is op dit moment een reservering getroffen voor de spreidingswet. Omdat de spreidingswet een tweejaarlijks ritme voor de bonus kent is hiervoor iedere twee jaar 190 miljoen euro gereserveerd. Voor de structurele reeks is het gemiddelde hiervan (95 miljoen euro) als uitgangspunt genomen. De rest van de middelen voor de spreidingswet op de Aanvullende Post is gereserveerd voor de uitvoering. Met deze wetsaanpassing vallen alleen de middelen voorzien voor de bonus vrij.

31. Bevorden samenwerking/fusie Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en Dienst Terugkeer en Vertrek (DTenV), en Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en NIDOS

Zowel de IND en DTenV als het COA en NIDOS voeren deels soortgelijke taken uit als het gaat om het opvangen en uitzetten van asielzoekers in Nederland. Door het nauwer laten samenwerken/fuseren van de partners IND en DTenV aan de kant van vertrek enerzijds en het COA en NIDOS aan de kant van opvang anderzijds, kan de asielketen doelmatiger worden ingericht. Synergievoordelen treden na aftrek van transitiekosten op door het efficiënter delen van informatie en lagere overheadkosten door het delen van kantoorruimte en ICT-systemen. De geraamde besparing is ongeveer 14 miljoen euro structureel. Dit vereist een wetswijziging.

Daarnaast  afschaffen van  asieldeal» tussen kabinet, IPO, VNG en Veiligheidsberaad uit augustus 2022. Door deze investering terug te draaien is een besparing van 83 miljoen euro structureel mogelijk16. De extra inzet die met de 83 miljoen euro mogelijk was vervalt hiermee.

Bron :  Ombuigingslijst 2023