NRC Onderzoek Justitie: geen bewijs voor ‘aanzuigende werking’ asielbeleid

Onderzoek Veiligheid en sociale netwerken zijn de belangrijkste factoren bij de keuzes van asielzoekers om hun land van herkomst te verlaten, blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

🖋Frank Kuin

Vluchtelingen in de wachtkamer bij het IND aanmeldcentrum in Ter Apel
📸Eva Plevier

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat Nederlandse regels en opvangvoorzieningen een ‘aanzuigende werking’ hebben op asielzoekers, zoals in het maatschappelijke debat over asielbeleid vaak wordt beweerd. Dat is de conclusie van een onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), het kennisinstituut voor het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Volgens de onderzoekers zijn veiligheid en sociale netwerken de belangrijkste factoren bij de keuzes van asielzoekers om hun land van herkomst te verlaten en in een ander land bescherming te zoeken. Oorlog, geweld, politieke onveiligheid, natuurrampen en onvoldoende hoop op een beter leven zijn de belangrijkste redenen dat mensen hun land verlaten. Daarnaast spelen infrastructuur en financiële middelen een rol. Ook speelt toeval mee, bijvoorbeeld bij ontmoetingen met personen die hulp bieden of contact met de politie.

„Asielzoekers kunnen slechts in beperkte mate een keuze maken voor een land waar zij asiel aanvragen”, aldus de onderzoekers. „De vraag waar iemand naar toe kan, is belangrijker dan de vraag waar iemand naar toe wil.”

Uit eerder onderzoek van de Universiteit van Maastricht bleek al dat het Nederlandse asielbeleid een beperkte rol speelt in de bestemmingskeuze van asielzoekers. Het nieuwe rapport zet de meest recente wetenschappelijke literatuur over de drijfveren van asielzoekers op een rij.

Aanwezigheid van familie

Voor asielzoekers binnen de EU is de belangrijkste reden om door te reizen naar Nederland de aanwezigheid van familie of vrienden, aldus het onderzoek. Ook wordt Nederland als aantrekkelijk beschouwd wegens de algemene veiligheidssituatie, de welvaart en de economische situatie, stellen de auteurs vast.

Wel kunnen bepaalde onderdelen van het asielbeleid volgens de onderzoekers enige invloed hebben op doorreis binnen de EU. Criteria voor het toekennen van asiel of regels voor familiehereniging zijn daar voorbeelden van. Deze aspecten spelen echter pas een rol als asielzoekers al in de EU zijn. Bovendien zijn de verschillen in beleid tussen landen binnen de EU op dit terrein volgens de onderzoekers relatief klein.

Bron: NRC 05-09-2023 Onderzoek Justitie: geen bewijs voor ‘aanzuigende werking’ asielbeleid